22 تیر, 1400

روانشناسی رشد

ما انسان ها مرتبا در حال تغییریم و در طول عمر خود از بدو تولد تا مرگ بصورت مداوم رشد می کنیم. روانشناسی رشد علت و چگونگی ایجاد این تغییرات را بررسی می کند. برای مطالعه هریک از موارد کلیک نمایید.

جهت مطالعه درباره رشته های روانشناسی به صفحه رشته روانشناسی مراجعه فرمایید

شاید تغییراتی که در طول زندیگمان با آن مواجه می شویم کاملا طبیعی باشد و انتظارش را از قبل داشته باشیم اما برخی تغییرات برای ما چالش هایی را بوجود می آورند که باید برای حل آنها از روانشناسان رشد که با افراد مختلف از گروه سنی های متفاوت کودکی، بزرگسالی و پیری کار می کنند، کمک بگیریم.

روانشناسی رشد

روانشناسی رشد چیست؟

تعریف روانشناسی رشد چیست؟ اگر بخواهید روانشناسی رشد را تعریف کنید باید بگوییم روانشناسی رشد یا طول عمر شاخه ای از علم روانشناسی است که به بررسی پیشرفت و تغییرات شناختی، انگیزشی، روانی، فیزیولوژیکی و اجتماعی انسان ها در طول زمان می پردازد.
کسانی که در این حوزه روانشناسی کار می کنند بدنبال این هستند که بفهمند مردم چطور با تغییراتی که در طول زمان بوجود می آید سازگار می شوند و افکار ، احساسات و رفتار آنها در طول زندگی چطور عوض می شود.

رشد روانی، رشد توانایی‌ها و عملکردهای شناختی، رشد عاطفی، فکری و اجتماعی انسان‌ها  از دوران نوزادی تا پیری ، انواع رشد در روانشناسی می باشد.

همانطور که گفتیم ۵ نوع رشد داریم.اجازه دهید در این بخش کمی در مورد انواع رشد در روانشناسی توضیح دهیم:

  • رشد فیزیکی به بزرگ شدن عضلات و ساختار اسکلتی بدن از نوزادی تا بزرگسالی اشاره دارد.این نوع رشد ترکیبی از مهارت های حرکتی ظریف و زمخت است.
  • رشد فکری یا شناختی به دریافت، سازماندهی و پردازش اطلاعاتی که از محیط دریافت می کنیم اشاره دارد.
  • توسعه اجتماعی در رابطه با تعامل ما با دیگران است.عملکرد فرد در مورد همکلاسی ها، دوستان و در بزرگسالی هم نحوه ارتباط با جنس مخالف و ایجاد رابطه عاشقانه مربوط به این دسته است.
  • رشد عاطفی به وضعیت عاطفی کودک و توانایی مدیریت عاطفی خودش اشاره می کند.رشد عاطفی مستقیم با رشد اجتماعی در ارتباط است.
  • رشد اخلاقی به نحوه درک مسائل اخلاقی مربوط است.توانایی تشخیص درست و غلط و در نظر گرفتن اصول مثبت و منفی برای رسیدن به یک نتیجه اخلاقی.

 

تاریخچه و نظریه های روانشناسی رشد

بخش قابل توجهی از نظریه های این رشته بر رشد و توسعه در طی دوران کودکی از بدو تولد تا بزرگسالی فوکوس کرده است زیرا بیشترین تغییرات در این دوره رخ می دهد.

در طول قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم روانشناسان رشد بیشتر به روانشناسی کودک توجه داشتند اما در دهه ۱۹۵۰ آنها به رابطه بین متغیرهای شخصیت و تربیت کودکان علاقه مند شدند و نظریه های رفتاری و شناختی اسکینر و پیاژه که به رشد و تکامل کودکان از طریق بلوغ و نوجوانی مربوط بود بیان شدند.

نظریه های رشد می خواهند توسعه را از نظر پیشرفت در مراحل زندگی بیان کنند.

نظریه های روانشناسی رشد

پیاژه معتقد بود که همه افراد از چهار مرحله مشابه عبور کرده اند. برای عبور از یک مرحله به مرحله دیگر ، فرد باید به اهداف مرحله فعلی رسیده باشد. این نظریه به طور گسترده ای در برنامه های درسی مدارس استفاده می شود.

  1. مرحله حسی/حرکتی دو سال اول زندگی را که نوزادان در حال یادگیری و آزمایش دنیای فیزیکی هستند نشان می دهد.
  2. مرحله قبل از عمل تا حدود ۷ سالگی طول می کشد.
  3. کودکان بین ۷ تا ۱۲ سال معمولاً در مرحله عملیاتی که با افزایش منطق و استدلال همراه است قرار دارند.
  4. مرحله نهایی که در حدود ۱۱ سالگی آغاز شده و تا بزرگسالی ادامه دارد. درک مفاهیم انتزاعی از اینجا شروع می شود.

در همان زمان اریکسون روانشناس آلمانی اظهار کرد که مراحل مهمی در بزرگسالی وجود دارد که باید علاوه بر رشد کودک در نظر گرفته شود.اریک اریکسون ، که هم به رشد فردی و هم به هویت اجتماعی / فرهنگی فرد (نقش هایی که فرد در خانواده و جامعه بازی می کند) علاقه مند بود اعتقاد داشت که هر فرد در طول زندگی خود از هشت مرحله رشد عبور می کند.

روانشناسان همچنین به بررسی فرایندهایی پرداختند که زمینه ساز رشد رفتار انسان از بدو تولد تا مرگ است ، از جمله محیط فیزیکی و شیمیایی که میتواند روی دوران بارداری و تولد فرد تاثیر بگذارد.

در اواخر قرن بیستم ، روانشناسان رشد به طیف گسترده ای از مسائل مرتبط با روند روانشناختی در کل زندگی فرد از جمله رابطه وراثت و محیط ، تداوم و ناپیوستگی در رشد ، و عناصر رفتاری و شناختی در رشد کلی شخص علاقه مند شدند.
روانشناسی رشد کودک

روانشناسی رشد کودک

روانشناسی رشد کودک یکی از شاخه های روانشناسی است که بر رشد ذهن و رفتار کودکان از زمان قبل از تولد تا دوران بلوغ متمرکز شده است.روانشناسی کودک نه تنها به رشد جسمی بلکه به رشد ذهنی، عاطفی و اجتماعی کودکان هم می پردازد.

جهت مطالعه درباره شاخه های روانشناسی به صفحه تعریف روانشناسی مراجعه فرمایید

 مراحل رشد انسان از کودکی تا بزرگسالی

هر بچه ای که متولد می شود از یکسری مراحل عبور می کند تا به بزرگسالی برسد.در این بخش مراحل رشد انسان از کودکی تا بزرگسالی را شرح می دهیم:

دوره نوزادی

در این روانشناسی ، نوزادی یک دوره ای بین تولد و یادگیری زبان در یک یا دو سال بعد از آن است.بغیر از واکنشهای موروثی که نوزادان بکمک آن تغذیه کرده و در برابر خطر عکس العمل نشان می دهند ، آنها به الگوهای بصری مثل چهره و صدای افراد علاقه زیادی دارند.

آنها در طی چند ماه می توانند مادر خود را از طریق دیدن شناسایی کنند و به صداهای مختلفی مثل صحبت انسان ها حساسیت نشان دهند.و حتی می توانند فاصله، شکل، جهت و …را تا حدی درک کنند و در مدت کوتاهی اشیا را دسته بندی کنند مثل افراد، غذا، حیوانات و …

دوره نوزادی در روانشناسی رشد کودک

در حدود ۱۸ ماهگی ، کودک تلاش می کند تا مشکلات فیزیکی را با تصور ذهنی از اتفاقات خاص و با آزمون و خطا حل کند.

نوزادان سه ماهه یکسری واکنش های رفتاری که نشاندهنده حالت های احساسی مثل تعجب، هیجان، پریشانی و آرامش است از خود نشان می دهند.حالات احساسی جدید مثل خشم، غم، ترس هم تا سال اول ظاهر می شوند.

زندگی عاطفی نوزادان براساس دلبستگی آنها به مادر یا کسی که از او مراقبت می کند شکل می گیرد و نوزادان از طریق تعامل با این افراد یاد می گیرند که دیگران را دوست داشته باشند و به آنها اعتماد کنند.

در این روانشناسی کودک بیان شده که نوزادان از حدود دو ماهگی به دیگران لبخند می زنند و از حدودا ۶ ماهگی به مادر یا فردی که از او مواظبت می کند وابسته می شوند که این دلبستگی رشد سالم عاطفی و اجتماعی او در تمام دوره کودکی را شکل می دهد.

دوره کودکی

دومین مرحله مهم در رشد انسان که کودکی می باشد از یک یا دو سالگی شروع شده و تا ۱۲-۱۳ سالگی ادامه می یابد.در این دوران کودکان گام های بزرگی را در درک و استفاده از زبان بدست می آورند و قبل از اینکه حرف بزنند شروع به درک کلمات می کنند.

نوزادان به طور متوسط اولین کلمات خود را بین ۱۲تا ۱۴ ماهگی بیان می کنند.کودکان با استفاده از حروف ربط و اضافه کم کم از ترکیبات دو و سه کلمه ای استفاده می کنند.در سال چهارم اکثر کودکان به دستور زبان مسلط تر می شوند و می توانند تقریبا مثل بزرگسالان صحبت کنند.

مراحل رشد انسان از کودکی تا بزرگسالی

بلوغ

از نظر جسمی، نوجوانی با شروع بلوغ در ۱۲ یا ۱۳ سالگی شروع شده و در سن ۱۹ یا ۲۰ سالگی در بزرگسالی به اوج خود می رسد. از نظر فکری، نوجوانی دوره‌ای است که فرد می‌تواند مسائل مختلف را تست و بصورت منطقی ارزیابی کرده و در مورد آنها تصمیم گیری کند. تفکر معمول نوجوانان و بزرگسالان به طور خودآگاه اصولی و عقلانی است.

از نظر عاطفی، نوجوانی زمانی است که افراد با مسائل جنسی روبرو می شوند.آنها یاد می گیرند که چطور میل جنسی خود را کنترل و هدایت کنند.

در واقع در دهه دوم زندگی افراد، وابستگی عاطفی خود را به والدین کاهش می دهند و ترجیح میدهند خودشان مسئولیت موارد مختلف زندگی را بر عهده بگیرند.یعنی بنوعی بدنبال استقلال هستند.

بزرگسالی

بزرگسالی دوره ای است که عملکرد ذهنی فرد در مطلوبترین حالت خودش قرار دارد. در بزرگسالی توانایی فکری، عاطفی و اجتماعی فرد برای برآوردن نیازهای شغلی، ازدواج و فرزندان به اوج خودش می رسد.

در اواسط دهه ۳۰، افراد احساس می کنند که زمان کمی دارند و در نتیجه ممکن است الگوها و باورهای قبلی شان را کنار بگذارند و باورهای جدیدی را به زندگی شان دعوت کنند.

مراحل رشد کودک از نظر روانشناسی

مراحل رشد کودک از نظر روانشناسی شامل طیف وسیعی از رفتارها و تغییر و تحولات در استعدادها و شخصیت های کودک می شود. هنجارها و نهادهای اجتماعی ، آداب و رسوم و قوانین نیز بر این مراحل تأثیر می گذارد.

نظریه های رشد کودک بر توضیح چگونگی تغییر و رشد کودکان در دوران کودکی متمرکز است. چنین نظریه هایی بر جنبه های مختلف توسعه از جمله رشد اجتماعی ، عاطفی و شناختی متمرکز است.

مراحل رشد کودک از نظر روانشناسی

چرا کودکان رفتارهای خاصی دارند؟ آیا رفتار آنها به سن ، روابط خانوادگی یا خلق و خوی فردی آنها مربوط است  یا چیز دیگر؟

نظریه های مختلفی در مورد رشد کودک مطرح شده است تا جنبه های مختلف رشد انسان را توضیح دهد.

اگر برای مشکلات کودک خود و نحوه رشد او نیارمند به مشاوره هستید به صفحه شکوفه عسگری دکترای تخصصی روانشناسی کودک و نوجوان  مراجعه نمایید.

بر اساس نظریه رشد جنسی فروید ، رشد کودک در چند مرحله اتفاق می افتد که بر مناطق مختلف لذت بدن متمرکز است. در هر مرحله ، کودک با تعارضاتی روبرو می شود که نقش مهمی در روند رشد او دارد.

نظریه رشد روانی هشت مرحله ای اریکسون به جای تمرکز بر علاقه جنسی به عنوان نیروی محرک رشد ، معتقد بود که تعامل و تجربه اجتماعی نقش تعیین کننده ای در رشد دارد.

او معتقد بود که افراد در هر مرحله ، با یک ناسازگاری رو به رو می شوند که بر عملکرد بعدی و رشد بیشتر تأثیر می گذارد.

نظریه های رفتاری رشد کودک بر چگونگی تأثیر متقابل محیط بر رفتار متمرکز است.

نظریه رشد شناختی پیاژه به دنبال توصیف و توضیح رشد فرایندهای فکری و حالات روانی کودکان است. این نظریه همچنین نحوه تأثیر فرایندهای فکری بر نحوه درک و تعامل ما با جهان را بررسی می کند.

جان بولبی یکی از اولین نظریه های رشد اجتماعی را مطرح کرد. بولبی معتقد بود که روابط اولیه با کسانی که از کودک مراقبت می کنند نقش مهمی در رشد کودک ایفا می کند و همچنان بر روابط اجتماعی او در طول زندگی تأثیر می گذارد.

مراحل رشد روانی اجتماعی

مراحل رشد روانی اجتماعی انسان

نظریه رشد اریکسون به مبحث رشد در کل طول عمر، از تولد تا مرگ می پردازد.فرد در هر مرحله، با تعارضاتی سروکار دارد که بعنوان یک نقطه عطف در فرایند رشد عمل می کند. وقتی تعارضات بدرستی حل شوند فرد کیفیت روانی اجتماعی مرتبط با آن مرحله رشدش را بهبود می بخشد.

مرحله ۱: اعتماد در مقابل بی اعتمادی

اعتماد در مقابل بی اعتمادی اولین مرحله روانی اجتماعی است. در این گام نوزاد کاملاً به مراقبین خود وابسته است و زمانیکه مراقبت والدین خود را می بیند به دنیا و اطراف خود اعتماد می کند.

مرحله ۲: استقلال در مقابل شرم و شک

تضاد بین خودمختاری و شرم یا شک مرحله دوم از این نظریه است. کارهایی مانند یادگیری نحوه استفاده از توالت، انتخاب غذاها و انتخاب اسباب بازی راه هایی هستند که کودکان احساس استقلال بیشتری می کنند.

مرحله ۳: ابتکار در مقابل احساس گناه

این مرحله بین سنین حدود سه تا پنج سالگی رخ می دهد که بر روی ایجاد حس خودابتکار متمرکز است. کودکانی که اجازه دارند بازی های خودگردان انجام دهند با یک حس ابتکار قوی ظاهر می شوند، در حالی که کودکانی که از اینکار بازداشته می شوند احساس گناه می کنند.

مرحله ۴:شایستگی در مقابل حقارت

در دوران اواسط کودکی بین سنین شش تا یازده سالگی، کودکان وارد مرحله روانی-اجتماعی می شوند که به عنوان شایستگی در مقابل حقارت شناخته می شود. وقتی کودکان درگیر تعامل اجتماعی با دوستان و فعالیت های تحصیلی در مدرسه می شوند، احساس غرور و موفقیت می کنند و اگر  مورد تحسین و تشویق قرار بگیرند احساس شایستگی دارند. در مقابل آن کسانی که تشویق نمی شوند احساس حقارت خواهند داشت.

مرحله ۵:هویت در مقابل سردرگمی

در این مرحله از رشد، شکل گیری هویت شخصی حیاتی می شود. نوجوانان در این دوره رفتارها، نقش‌ها و هویت‌های متفاوتی را کشف می‌کنند.

کسانی که احساس هویت می‌کنند به همراه آن حس امنیت، استقلال و آمادگی برای رویارویی با آینده را هم دارند، در حالی که کسانی که سردرگم می‌مانند ممکن است احساس گمراهی، ناامنی و عدم اطمینان نسبت به جایگاه خود در جهان داشته باشند.

مرحله ۶: صمیمیت در مقابل گوشه گیری

با برقراری روابط محبت آمیز و موفق با دیگران، افراد می توانند عشق را تجربه کنند و از صمیمیت لذت ببرند. کسانی که در ایجاد روابط پایدار شکست می خورند ممکن است احساس انزوا و تنهایی کنند.

مرحله ۷: زایش در مقابل رکود

بزرگسالان اغلب با بچه دار شدن یا ایجاد یک تغییر مثبت که به نفع سایر افراد باشد سعی دارند چیزی را پرورش دهند که برایشان باقی بماند.

کسانی که در این مرحله موفق هستند حس می کنند که با فعال بودن در خانه و جامعه به جهان کمک می کنند.

مرحله ۸:رضایتمندی در مقابل ناامیدی

مرحله نهایی نظریه روانی اجتماعی اریکسون به عنوان تمامیت یا کمال(رضایت) در مقابل ناامیدی شناخته می شود.این گام از حدود ۶۵ سالگی شروع می شود و تا زمان مرگ ادامه می یابد. در این دوره زمانی، فرد به زندگی خود نگاه می کند و از خود میپرسد آیا زندگی معناداری داشتم؟

کسانی که از زندگی راضی باشند احساس آرامش و رضایت خواهند داشت.

درک روانشناسی رشد

درک روانشناسی رشد

مطالعه روانشناسی رشد برای درک نحوه یادگیری، بلوغ و سازگاری بشر لازم و ضروری است.همه ی ما انسان ها در طول زندگی مراحل مختلف رشد را طی می کنیم و قطعا باید افرادی باشند که رشد و تکامل ما را مورد بررسی و مطالعه قرار دهند.این وظیفه روانشناسان است که با تحقیق و بررسی به افراد کمک کنند تا از پتانسیل کامل خود استفاده نمایند.مثلا سبک های مختلف یادگیری در نوزادان و بزرگسالان.

معمولا روانشناسانی که در دانشگاه ها کار می کنند بیشتر وقتشان را به تحقیق وتدریس می پردازند.اما افرادی که در کلینیک ها یا مراکز مراقبتی کار می کنند بیشتر به ارزیابی و درمان افرادی که با ناتوانی رشدی سرو کله می زنند مشغول هستند.همچنین روانشناسان رشد در خانه های سالمندان، بیمارستان ها و کلینیک های سلامت روان و مراکز بی خانمان می توانند فعالیت کنند تا رشد فیزیکی، شناختی، اجتماعی، فکری، ادراکی، شخصیتی وعاطفی افراد را بررسی نمایند.

 

 

روانشناس تلفنی

پاسخ دادن

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *