احتمالا تا بحال چندین بار شده که بخاطر مسائل مختلف خودمون و سرزنش کردیم و هی با خودمون گفتیم کاش اینکارو نمیکردم و … توی این مقاله میخواهیم ببینیم خودخوری چیست و چطور باید درمانش کنیم؟
- خودخوری چیست
- علت خودسرزنشگری
- درمان خودخوری
- علت خودخوری در روانشناسی
- درمان خودخوری و استرس
- نشانه های سرزنش
خودخوری چیست
از نظر روانشناسی خودخوری چیست؟خودخوری یا سرزنش خود یکی از مضرترین نوع سوء استفاده عاطفی است که چه واقعی باشد چه غیرواقعی در هردو صورت قدرت تصمیم گیری و انجام کارها را در طولانی مدت برای ما مشکل می کند.
یک عده از افراد هستند که وقتی اشتباه می کنند خیلی راحت آنرا فراموش کرده و تلاش می کنند که دیگر آن خطا را تکرار نکنند.در واقع درس می گیرند، تجربه کسب می کنند و میپذیرند که بلاخره همه آدمها در یک موقعیت هایی اشتباه می کنند.اما نقطه مقابل ، افرادی هستند که اگر یک کار غلطی از آنها سر بزند با خودخوری، خودتنبیهی، خودسرزنش گری زندگی را به کام خودشان زهر می کنند.
خودخوری در روانشناسی یک مکانیسم کنترلی بیهوده است چرا؟ چون ما نمی توانیم خودمان را مقصر بدانیم.همه ی انسان ها هر روز در شرایط غیر قابل کنترل قرار می گیرند و این طبیعی است که دچار اشتباه بشوند.
جالب است که ما در اکثر مواقع نسبت به خطای دیگران با محبت و احترام رفتار می کنیم اما زمانیکه نوبت به خودمان می رسد ناموفق عمل کرده و با سرزنش کردن، ذهن و جسممان را مریض می کنیم.
علت خودسرزنشگری
علت خودسرزنشگری چیست؟خودسرزنشگری دلایل متعددی دارد. اما بطور کلی خودسرزنشگری بخاطر این است که از سن پایین شرطی شده ایم که مسئولیت چیزهایی را بپذیریم که رخ دادن آنها خارج از کنترل ما بوده است.آسیب های عمیقی که در گذشته دیده ایم و بخاطرش سرزنش شده ایم زمینه ساز این باور خواهد شد که ما بی لیاقتیم، هرگز آدم بدردبخوری نیستیم و هیچوقت نمیتوانیم مثل بقیه افراد موفق و سربلند باشیم.
یکی دیگر از دلایلی که باعث می شود خودمان را سرزنش کنیم عدم شناخت است.ما اگر خودمان را خوب بشناسیم در موقعیت های مختلف با قدرت حرفمان را می زنیم و هرچیزی خلاف خواسته هایمان باشد را رد می کنیم.
پایین بودن عزت نفس هم دلیل دیگری برای خودسرزنشگری است که بایستی درمان شود.
همه ی ما انسان هستیم و جایز الخطا.هیچکس کامل نیست به همین خاطر ممکن است گاها اشتباهاتی از ما سر بزند که موجب خودخوری و خودسرزنشگری شود.اما یکسری از افراد نمی توانند براحتی بی خیال آن خطا بشوند و مدام خودشان را ملامت می کنند.
یکی از دلایل خودخوری به دلیل ضمسر ناخودآگاه ما می باشد ، برای اطلاعات بیشتر به مقاله طرح واره چیست مراجعه کنید.
درمان خودخوری
برای درمان خودخوری اول باید به این پذیرش برسید که همیشه اشتباه کردن بهتر از عدم تصمیم گیری و حرکت نکردن است. زمان هایی که می خواهید خودتان را سرزنش کنید این سوال را بپرسید با خودخوری چیزی درست می شود؟ وضعیت تغییری می کند؟ اینکار سودی به حال من و شرایط کنونی دارد؟پاسخ خیر است.پس بهتر است بجای اینکه نیرو و انرژی خود را صرف افکار منفی و خودخوری کنید از این اشتباه درس بگیرید و فکر کنید چطور می توانید در وضعیت های مشابه بهتر عمل کنید.
یک زمان هایی هست که فرد بخاطر خجالت یا عدم اعتماد به نفس خودش را دستی دستی در وضعیت بد قرار می دهد که موجب خودسرزنشگری خواهد شد.مثلا به خاطر رودربایستی حرفتان را نمی زنید یا یک پیشنهاد را قبول می کنید اما بعد هزار بارخودتان را می خورید که چرا خواسته دلم را نگفتم.اگر زیاد در این شرایط قرار می گیرید بهتر است برای بالا بردن عزت نفس خود اقدام کنید، مهارت نه گفتن را یاد بگیرید و حتما به یک روانشناس مراجعه نمایید.
در صورتیکه هیچ جوری نمی توانید ذهنتان را کنترل کنید و به قول معروف عادت به خودخوری و سرزنش کردن دارید هم حتما بایستی برای درمان خودخوری یک وقت مشاوره بگیرید.
برای درمان خودخوری راهکارهای زیر موثر است:
- مسئولیت کار خود را بپذیرید و سرزنش نکنید
- خودتان را دوست داشته باشید
- از مشاور کمک بگیرید
- از استعدادهایی که دارید در جهت کمک به دیگران استفاده کنید و هربار به خودتان یاد اوری کنید که با ارزش و با استعداد هستید
- بخشش را یاد بگیرید هم برای خودتان هم دیگران
- اشتباهات خود را بپذیرید و دیگر تکرار نکنید.تکرار یک اشتباه قابل قبول نیست.
علت خودخوری در روانشناسی
علت خودخوری در روانشناسی چیست؟ معمولا ضربه های روحی در دوران کودکی که بخاطر آزار جسمی و جنسی، عدم توجه، خیانت، طرد شدن، رها شدن، عدم اجازه برای ابراز احساسات و … ایجاد می شود می تواند باعث خودخوری در بزرگسالی گردد.
قطعا جملاتی مثل چیزی برای ناراحتی وجود ندارد، دروغ می گویی.اگر دست برنداری رهایت میکنم.هرچقدر میخواهی گریه کن و … را در کودکی شنیده اید.این حرف ها نوعی سرزنش محسوب می شود.چون کودک آسیب دیده به دلگرمی نیاز دارد نه این چیزها.این حرفها فقط باعث می شود کودک خودش را بیشتر سرزنش کند و احساسات واقعی اش را سرکوب نماید.
اگر بخاطر بد بیاری خودخوری میکنید حتما مقاله علت بدشانسی را مطالعه کنید.
نشانه های سرزنش
سرزنش به شکل زیر خودش را نشان می دهد:
۱-خودانتقادی سمی: از آنجاییکه این فرد در دوران کودکی و رشد مورد انتقاد قرار گرفته و سرزنش شده به این باور رسیده که من بد هستم، بی ارزش هستم، ناتوانم، به اندازه کافی خوب نیستم و …
این افراد کمال گرا هستن و استاندارهای غیر واقعی را در سر می پرورانند.
۲-تفکر سیاه سفید: یعنی فرد نمی تواند بپذیرد که حد وسطی وجود دارد.برای او همیشه همه چیز صفر و یک است.فردی که دچار خودسرزنگری مزمن است می گوید من هرگز نمی توانم کاری را درست انجام دهد، همیشه شکست میخورم، دیگران بهتر از من می دانند و …
۳-شک به خود: افرادی که خودخوری می کنند همیشه شک دارند.ایا اینکار را درست انجام می دهم، آیا واقعا از عهده اینکار بر می آیم؟من بارها شکست خورده ام آیا می توانم اینبار موفق شوم؟ من همیشه به چیزهای بد فکر می کنم اما شاید اینبار واقعا درست فکر کنم و…
آنها همیشه بین بد و خوب می مانند و شک دارند که کارشان درست است یا غلط.
۴-خودآزاری:افرادی که یاد گرفته اند بخاطر آسیب دیدن باید سرزنش شوند مستعد خودآزاری هستند و نمی توانند از خودشان مراقب کنند.از آنجاییکه این افراد در زمان رشد عشق و محبت و مراقبت دریافت نکرده اند حس می کنند که ارزش برآورده کردن نیازهای خود را ندارند و با مجازات خودشان را ازار داده و تنبیه می کنند.
۵-روابط ضعیف: افراد خودسرزنشگر در روابط ناموفق هستند چون براحتی اجازه سوء استفاده می دهند.در محل کار بیش از حد کار قبول می کنند.در روابط عاشقانه سوء استفاده را عادی در نظر می گیرند.وابستگی، ناتوانی در نه گفتن، زندگی کردن برای رضایت مردم و … از نشانه های افراد مبتلا به خودخوری می باشد.
۶-احساس گناه و اضطراب:این افراد اغلب با احساسات دردناک و مزاحم مثل گناه و اضطراب روبرو هستند.
درمان خودخوری و استرس
سرکوب خودخوری اگر درمان نشود منجر به استرس خواهد شد.زمانیکه فرد با هر اشتباهی خودش را سرزنش می کند به بدن استرس زیادی وارد می کند و این باعث بروز بیماری های روحی و جسمی خواهد شد.
استرس بتنهایی زندگی یک فرد را فلج می کند حال تصور کنید خودسرزنشگری هم به آن اضافه شود.
روش های درمانی زیادی در روانشناسی هست که به درمان خودخوری و استرس می پردازد.از رفتار درمانی شناختی گرفته تا روان درمانی همه در درمان این مشکلات کمک کننده هستند.
ممنون از مطالب مفید و سایت مفیدتون