نوجوانی مرحله‌ای است که در آن کودکان از دوران کودکی تا بلوغ، تغییرات متعددی را تجربه می‌کنند. در این دوره‌ی زمانی افراد نسبت به سایر برهه‌ها آسیب‌پذیرتر می‌شوند؛ چرا که ممکن است مشکلات متعددی را در این دوران تجربه کنند؛ که از مهم‌ترین آنها می‌توان به مشکلات ذهنی نوجوانان اشاره کرد. در ادامه به مشکلات نوجوانان از نظر روانشناسی می‌پردازیم.
مشکلات نوجوانان از نظر روانشناسی
مشکلات نوجوانان از نظر روانشناسی از جمله مواردی است که اگر به آن توجه نشود، می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد و منجر به مشکلات قابل‌توجهی در دوره‌های بعدی زندگی آنها شود. نگرانی در مورد مشکلات نوجوانان در این دوران بسیار رایج است و ارتباط والدین با فرزندان را دشوار می‌کند. از این رو در ادامه به مشکلات نوجوانان از نظر روانشناسی و راه‌حل آنها می‌پردازیم.
۱) تغییرات عاطفی
تغییر هورمون‌ها نه تنها از نظر جسمی، بلکه از نظر عاطفی نیز بر نوجوان تأثیر می‌گذارد. در این دوره نوجوانان اغلب در مورد نقش خود گیج می‌شوند و بین مسئولیت‌های خود به عنوان یک فرد بزرگسال در حال رشد و خواسته‌ها و تمایلات خود در دوران کودکی سرگردان هستند.
در این زمان نوجوان ممکن است دچار بحران هویت شود، زیرا با سؤالاتی در مورد اینکه او چه کسی است، چگونه می‌خواهد باشد و چطور باید با دنیای اطراف خود ارتباط برقرار کند، دست و پنجه نرم می‌کند.
نشانه‌های تغییرات عواطف:
از نشانه‌های این تغییرات می‌توان به تغییر عواطف در لحظه و نوسانات خلقی مثل خوشحالی شدید، هیجان‌زدگی، عصبانیت زود هنگام، حس غرور، حس گناه و حتی گریه‌ی گاه و بی‌گاه اشاره کرد.
راه حل:
- آموزش پذیرش تغییرات و گذر از این دوران
- تشویق نوجوانان به ورزش
- داشتن گوش شنوا برای آنها
- عدم قضاوت نوجوانان
- انجام فعالیت‌های خلاقانه
۲) تغییرات خلق و خو
تحقیقات روانشناسان نشان داده است که حدود ۵۰ درصد از اختلالات سلامت روانی مثل اضطراب و افسردگی در بزرگسالی، از سن ۱۴ سالگی شروع می‌شود. در واقع، یک سوم مرگ و میر نوجوانان، خودکشی ناشی از افسردگی است.
نوسانات خلقی در نوجوانی شایع است.اگر نوجوان شما بیش از حد بد خلق است و غذا نمی‌خورد یا نمی‌خوابد و یا حتی عملکرد ضعیفی در تحصیل پیدا کرده است؛ ضروری است که از یک مشاور خوب کمک بخواهید. گفتنی است که دختران معمولا بیشتر از پسران در معرض آسیب و ابتلا به اختلالات افسردگی هستند.
نشانه‌های افسردگی و اضطراب:
فوبیای اجتماعی، جامعه‌ستیزی، مشکلات مربوط به عزت نفس، بی‌اشتهایی، پرخوری عصبی و احساس حقارت یا برتری که اغلب ناشی از ظاهر و پذیرش بدن مثل رنگ پوست، زیبایی و هیکل است نیز از جمله نشانه‌های استرس، اضطراب و افسردگی است.
راه حل:
- تشویق نوجوانان به برقراری ارتباط با دیگران
- نظر خواستن از آنها در مورد تصمیمات مهم
- تشویق آنها به سمت حوز‌ه‌ی علاقمندی آنها
پیش از درمان مشکلات نوجوانان توسط روانشناس حتما مقاله خصوصیات مشاور خوب را مطالعه کنید.
۳) تغییرات جنسی
تغییر هورمون‌ها در در دوران نوجوانی و نزدیک شدن به بلوغ جنسی سبب می‌شود تا نوجوانان از نظر روانی و ذهنی تحت تاثیر قرار گرفته و احساسات جدیدی را تجربه کنند. اگر به این مشکلات توجه نشود ممکن است نوجوان در درجات بعدی درگیر روابط نامشروع، بارداری‌های ناخواسته و حتی بیماری‌های مقاربتی شوند.
نشانه‌های بلوغ جنسی:
تغییرات صدا در پسران و رشد سینه‌ها در دختران، رشد موهای زائد بدن، بروز آکنه و سایر تغییرات فیزیکی، تغییرات آلت تناسلی و… می‌تواند خبر از رسیدن نوجوان شما به بلوغ جنسی داشته باشد.
راه حل:
- آگاهی و آموزش به نوجوانان در مورد مسائل جنسی
- آموزش پذیرش این مسئله به آنها
۴) تغییرات رفتاری
تغییر در احساسات و خلق و خو می‌تواند منجر به رفتارهای تکانشی در نوجوان شود که این مسئله هم شخصیت فرزند شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد و هم ممکن است دیگران را در این باره آزرده‌خاطر کند. پرخاشگری در این دوران بسیار رواج دارد.
تغییر در احساسات همچنین ممکن است باعث زیر سؤال بردن قوانین والدین شود و نوجوان از نظر خود برای قوانین جدید استدلال منطقی داشته باشد. در این دوران همچنین دفاع سفت و سخت در مورد باورهای نوجوان که می‌تواند به عنوان لجاجت تلقی شود؛ بسیار به چشم می‌خورد.
نشانه‌های تغییرات رفتاری:
درگیری‌های رفتاری و حتی گاهی فیزیکی با سایر افراد، ریسک‌پذیری و امتحان چیزهای جدید، دروغ گفتن، ارائه‌ی یک سبک جدید در پوشش، مدل مو و … می‌تواند از نشانه‌های تغییرات رفتاری باشد.
راه حل:
- داشتن گوش شنوا برای آنها
- به حداقل رساندن قضاوت‌ها و انتقادات
- دادن اطمینان خاطر و احساس امنیت به آنها
- حمایت عاطفی از نوجوان
اگر همیشه دل آشوبه دارید به صفحه درمان دل آشوبه و حالت تهوع مراجعه نمایید.
۵)تغییرات فیزیکی
اگرچه شاید نتوان تغییرات فیزیکی را جزو مشکلات ذهنی نوجوانان دسته‌بندی کرد، اما گفتنی است که این مسئله می‌تواند تاثیر غیرمستقیم بر مشکلات روانی افراد در این دوران داشته باشد؛ از این رو در این دسته‌بندی قرار خواهد گرفت. تغییرات فیزیکی یا به عبارتی تغییرات جسمی به دلیل تغییر در سطوح هورمونی نوجوانان رخ می‌دهد.
نشانه‌های تغییرات جسمی:
رشد سینه‌ها در دختران، تغییر صدا و ظاهر موهای صورت یا به عبارتی شروع رویش ریش و سبیل در پسران، آکنه و جوش‌های پوستی، رشد بافت عضلانی بدن و افزایش وزن، رشد موهای زائد، رشد قد، تعریق بیشتر و بوی بدن و شروع دوران قاعدگی برای دختران از نشانه‌های تغییرات جسمی در نوجوانان است.
راه حل:
- طبیعی نشان دادن روند رشد و تغییرات فیزیکی به نوجوانان
- دادن آگاهی به آنها و آماده کردنشان پیش از شروع این دوره
- کمک به نوجوانان برای پذیرش تغییرات و سازگار شدن با آنها
- ایجاد تغییر در رژیم غذایی برای داشتن یک سبک زندگی سالم و تناسب اندام
- تشویق آنها به ورزش و فعالیت‌های بدنی برای تحرک بیشتر
مشکلات ذهنی نوجوانان
اصطلاح «مشکلات ذهنی نوجوانان» به طور کلی به وضعیت روانی و عاطفی فرد اشاره دارد. در دوران نوجوانی، فرد در زمینه‌ی سلامت روان معمولاً فراز و فرودهایی را تجربه می‌کند و در صورتی که کنترل نشود؛ ممکن است سبب ایجاد اختلالاتی در بزرگسالی شود.
گفتنی است که مشکلات ذهنی نوجوانان ممکن است صرفا درونی نباشد و علائم بیرونی پیدا کند. از این رو شناخت علائم و نشانه‌های مشکلات ذهنی نوجوانان بسیار حائز اهمیت است، زیرا مداخله زودهنگام می‌تواند به جلوگیری از اختلالات جدی و مادام العمر، کمک کند.
انواع مشکلات ذهنی نوجوانان
اختلالات سلامت روان و مشکلات ذهنی نوجوانان را می‌تواند با اشکال گوناگونی مثل اختلال در عملکرد عاطفی، اختلال در عملکرد اجتماعی و اختلال در عملکرد روانشناختی ایجاد شود.
نوجوانان معمولاً تحت تأثیر این نوع مشکلات با اضطرابی مواجه می‌شوند، که در پی آن فوبیاهای شدید، نگرانی و ترس بیش از حد ظاهر می‌شود. گاهی افسردگی گریبان‌گیر نوجوانان شده و ناامیدی یا درماندگی را در پی دارد و سبب مختل شدن زندگی روزمره می‌شود.
نوسانات خلقی در نوجوانی، اختلال دوقطبی، انزوا و گوشه‌گیری، حس کمبود توجه، بیش فعالی، اختلالات یادگیری، اختلال در غذا خوردن (بی‌اشتهایی یا پرخوری عصبی)، اسکیزوفرنی و … از جمله مواردی است که تحت تاثیر مشکلات ذهنی نوجوانان ایجاد می‌شود.
نقش والدین در حل مشکلات نوجوانان
مشکلات نوجوانان از نظر روانشناسی مورد بررسی قرار گرفته و معمولا گفته می‌شود که در اکثر موارد مشکلات ذهنی نوجوانان با گذر زمان از بین خواهد رفت. اما در این بین بر نقش والدین در رشد نوجوان تاکید زیادی می‌شود. پدر و مادرها وظیفه دارند تا در این دوران آموزش‌های لازم را به نوجوان در مورد مشکلات احتمالی و راه حل‌های آنها ارائه دهند و از دور مراقب آنها باشند.
درک احساسات آنها و ارائه پیشنهادات به جای نصیحت می‌تواند از تعارضات خانوادگی و مشکلات روانی نوجوانان بکاهد. برقراری ارتباط خوب و دوستانه با فرزندان می‌تواند آنها را تشویق کند تا روی شما به عنوان تکیه‌گاهی امن حساب کرده و در مورد مسائل خود با شما صحبت کنند. شما نیز می‌توانید در صورت بروز هرگونه مشکل از یک مشاور یا روانشناس کمک بگیرید.